ৰঘুনাথ চৌধাৰী
        দহিকতৰা
অ’ মৰমী বন্ধু মোৰ অ’ দহিকতৰা,
কোন মূৰ্চ্ছনাত তোৰ বাজে দোতাৰা,
        মিলন-মাধুৰী লই
        আহিছ সাদৰী অই,
কোন বিৰহীক দিবি প্ৰেমৰ বতৰা,
পদূলিত আছে বই গুলঞ্চি কতৰা !

আলোক নে অন্ধকাৰ সুদূৰ প্ৰান্তৰ
        কোন সাগৰৰপৰা
        অমৃত গৰল ভৰা
মেলি দিছ সঁফুৰাটি মোহিনী কণ্ঠৰ,
বই গ’ল বিশ্ব ব্যাপি দিক্ দিগন্তৰ !

কোনেনো পঠালে তোক কলকণ্ঠী কৰি ৷
        পূবে দিলে ধলফাট
        মাতিলি সুৱদি মাত
শীতলী মলয়া বাৱে দিলে পাল তৰি ;
প্ৰকৃতিৰ নিস্তব্ধতা গ’ল ভেদ কৰি ৷

জহ গ’ল বৰ্ষা গ’ল আহিল শৰত,
        বিদ্যাধৰী চিত্ৰলেখা
        খঞ্জনী দিলেহি দেখা,
নাচে কত ছন্দ তুলি কৰুণ সুৰত,
চমক লগালি কিনো নন্দনপুৰত ৷

কাষত মঙ্গল-ঘট ফুলৰ কৰণি
        মিলি যত বনমালা
        পিন্ধাইছে বনমালা
বুকুত সজাই দিছে দুগ দুগিখনি,
ধৰিছে উষাই ৰূপ কনক-বৰণী ৷

পুষ্পবৃষ্টি হ’ল তোৰ পৰশমণিত
        নিমজ ঘাঁহনিডৰা
        পানীপিয়লীৰে ভৰা
মুকুতাৰ শুভ্ৰমালা শ্যামল পাটীত ;
কি সুন্দৰ স্নিগ্ধকান্তি ফুল্ল বননিত

শ্যামল তৃণেৰে ভৰা ধুনীয়া পথাৰ
        সুন্দৰী শাৰদ বালা
        পিন্ধালে হৰিত মালা
সঙ্গীতৰ হিল্লোলত প্ৰেমৰ আধাৰ
ফুলিল হ্ৰদত কত কুমুদ কহলাৰ ৷

আছিলি নিমাতী হই কত দিন ধৰি ;
        বলিল শীতল বাৱ,
        কুৰুৱাই দিলে ৰাৱ,
আহিলা বসন্ত দৰা লাহ-বাহ কৰি ;
আদৰি আনিলি তয়ে তুলি সুৱাগুৰি ৷

ক্ষীৰস্ৰাৱী সুকণ্ঠৰ মল্লাৰ-ধ্বনিত,
        বাজি উঠে বনবেণু
        উৰি ফুৰে ফাকুৰেণু
কৰে নৃত্য-লীলা-ভঙ্গি ফুল্ল ফুলনিত
উঠিল স্পন্দন গিৰি-শিখৰ-মণিত ৷

পল্লৱে পল্লৱে ভৰি উঠে গীতি-ছন্দ,
        কিবা অপৰূপ দৃশ্য,
        উদ্বেলিত মহাবিশ্ব,
স্বৰগৰপৰা আনি অমৃতৰ ভাণ্ড
ঢালি দিছ মৰতত প্ৰেম-মকৰন্দ ৷

কাৰ প্ৰেৰণাত তই জুৰিলি সঙ্গিত,
        তটিনীৰ ক্ষীৰ-ধাৰা
        কাৰ প্ৰেমে আত্মহাৰা ?
যি গীতৰ তৰঙ্গত হ’ল তৰঙ্গিত,
হৃদয় আপ্লুত কৰে নাচোন-ভঙ্গিত ৷

সঙ্গীতৰ সুধাধাৰা দিলি তই বাকি ;
        আকাশত ৰামধনু
        ৰঞ্জিলে নীলিমা তনু
দেৱপুৰী এৰি থই আকাশী নৰ্ত্তকী
মৰতত ভৰি দিলে উৰ্ব্বশী কেতকী ৷

মেঘকন্যাসৱে পিন্ধি তড়িতৰ হাৰ
        গাত লই নীলাম্বৰী
        আৰোৱাণখনি ধৰি
আগ্ৰহেৰে দিছে তোক প্ৰীতি–উপহাৰ,
কুঞ্জে কুঞ্জে ঘুৰি কত কৰিছ বিহাৰ ৷

আলোড়ি গন্ধৰ্ব্বপুৰ নন্দন কানন,
        গালি কিনো বিশ্বজিত
        মদালসা প্ৰেম-গীত,
পাতিলি প্ৰেমৰ হাট লীলা-নিকেতন ;
কৰে য’ত বসন্তই কুঞ্জে নিধুৱন ৷

সোণ-গুটি সোণাৰুৱে লই থোপামণি,
        কনক-কৱিতা ৰচি
        দিছে প্ৰেম উপাযাচি,
ধৱল মেঘৰ বুকু তুলাপাতখনি
কত কাব্য-কথাৰেই হইছে শুৱনি ৷

লুইতৰ কাণে কাণে কহুঁৱাৰ ফুল
        বতাহত হালি জালি
        ঢৌৱে ঢৌৱে ঢৌ খেলি
তুষাৰ-ধৱল-কান্তি ধৰিছে পিপুল ;
যেন সুৰ-তৰঙ্গিণী পুলকে আকুল ৷

সোণোৱালি ৰহণব সৰিয়হডৰা,
        ৰূপৰ মাধুৰী-সনা
        ঢালি প্ৰেম জ্যোতিকণা
উৰায় পৰাগ-ফাকু মন-প্ৰাণ হৰা
ৰমক-জমক হ’ল বিশ্ব বসুন্ধৰা ৷

শোভাৰ অজন তুলি তৰু শোভাঞ্জন ;
        তাতে পৰি প্ৰিযা তই
        তুলি সঙ্গীতৰ লয়
সানি দিলি ৰূপচ্ছটা ধৱলী অঞ্জন,
কৰিছে স্বৰ্গীয় দৃশ্যে হৃদয় ৰঞ্জন !

বুঢ়া অজাৰৰো তয়ে ভাঙিলি চমক,
        লাগিল বসন্ত বা,
        উলহ মালহ গা,
নৱ কিশালয় দলে কৰি জকমক
সম্ভাষিছে ভাগৰুৱা কত পথিকক ৷

শিৰীষ ডালত প্ৰিয়ে পৰি দিনে দিন
        ফুল-কোঁৱৰক লই
        কি খেলা খেলিছ তই ?
ডেকাধনি লাগি তাৰ দেহা হ’ল ক্ষীণ,
এয়েনেকি যাদু তোৰ ভাল পোৱা চিন !

ৰূপহী সেউতী জৱা চম্পা যুতি জাতি
        ফুলৰ কুঁৱৰীবোৰে
        সাজি ৰং-ৰূপহেৰে
ফুলৰ শৰাই কত থানে থানে পাতি ;
জনাইছে ব্যাকুলতা ইঙ্গিতেৰে মাতি ৷

দিনফুলি মালতীৰ ৰূপ বিতোপন,
        বিচিত্ৰ বৰণ ধৰি
        বুকুখনি উদি কৰি
লই গন্ধ-উপহাৰ কুঙ্কুম চন্দন ;
যাচিছে সাদৰী তোক প্ৰণয়-চুম্বন ৷

কৰবীৰ-টগৰত তুলি দিলি ঢৌ ;
        ফুলে ফুলে ফুলৰাণী
        সাজি দিলে ফুলবেণী
মৌ-পিয়া আটাটীকো লাগে কিবা মৌ ;
মনৰ আশাটি বাৰু পূৰাবি নে নৌ ?

আলসুৱা ডালিমীৰ বুকুখনি জুৰি
        পাখিলাহী পখিলাই
        ঘনে ঘনে চুমা খায়
ৰূপ-লীলা-তৰঙ্গত নাদুৰি সাঁতুৰি
হেঁপাহ পলাই পিয়ে অমিয়া-মাধুৰী ৷

অ’ প্ৰেয়সী গুটিমালী, নহ’বি অধীৰা,
        প্ৰিয়তমজনে আহি
        বজাই মোহন বাঁহী
পিয়াব মিলন দূতে প্ৰণয়-মদিৰা ;
পলাব পিয়াহ ভোক হৃদয়ৰ পীড়া ৷

বিহুৱতী সুৱাগীয়ে বিহুনাম গাই
        পিন্ধি বনকৰা শাৰী
        লগালেহি মাতষাৰি,
ফুল-বছা ৰিহাখনি গাত মেৰিয়াই
বিলাহী ময়ূৰে দিছে জেউতি চৰাই !

সুৰত-প্ৰসঙ্গী সৌ কপোত-মিথুন,
        ৰঙেৰে আধাৰ বাটি
        অমাতৰ মাত মাতি
দেখাইছে প্ৰণয়ৰ চানেকি চিকুণ ;
যেনি চাওঁ তেনি যেন সকলো নতুন

সখি অ’ সখি অ’ বুলি সখিয়তী বাই,
        গছে গছে উৰি উৰি
        তোৰ সুৰে সুৰে ধৰি
ৰূপ-গন্ধ-জেউতিৰে সৌন্দৰ্য্য বঢ়াই ;
প্ৰকৃতিৰ নগ্ন ৰূপ দিছে সোলোকাই ৷

অ’ মৰমী বন্ধু মোৰ, অ’ মোৰ বহনা,
        চক্ৰবাক-মিথুনৰ
        আশা হ’ল মিলনৰ,
বজালি যি বিশ্ব-ভোলা মিলন গগনা
নুমাবনে মৰমীৰ মৰম-বেদনা ?

শুনালি যিদিনা গীত শৃঙ্গাৰ ৰসত,
        বিৰহিনী তপতীৰ
        বই গ’ল অশ্ৰু-নীৰ
সম্বৰণ ৰূপ-ছবি ধৰি অন্তৰত ;
ভ্ৰমিলে কতনো দিন শৈল শিখৰত ৷

কৰিলিনে মুখৰিত ঋষি-তপোবন,
        দেৱযানে উঠি আহি
        প্ৰেম-নীৰে অৱগাহি
কি যাদু-মন্ত্ৰত হ’ল যুগল-মিলন
নুবুজিলো বিধাতাৰ অপূৰ্ব্ব বন্ধন !

নজানো কি গাইছিলি গিৰি কৈলাসত
        মদনৰ শৰ ধৰি
        কাৰ্ তপ ভঙ্গ কৰি
অভিশপ্তা হলি তই ভোগ-বিলাসত
সেয়েহে ভ্ৰমিছনেকি মৰ্ত্ত্য-প্ৰৱাসত ?

সংসাৰত তোৰ মান আশাশুধি নাই
        মিলন-সম্ভোগ-আশা
        জনায় প্ৰানৰ ভাষা
ব্যথিতৰ ব্যথা ভৰা দুখ পাতলাই ;
দাম্পত্য প্ৰণয়-বীজ দিছ ওপজাই ৷

গছে গছে পাতে পাতে লতাই লতাই
        ৰূপৰ পোহৰ মেলি
        নাজানো কি খেলা খেলি
ছয় ৰাগ সপ্ত সুৰে মুৰলী বজাই
ৰাখিছ সাদৰি তই ভুৱন ভুলাই

তয়েই অলকানন্দা প্ৰেম-মধুৰিমা,
        জগতৰ অনুপম
        তয়ে অতি প্ৰিয়তম,
তয়েই বসন্ত-দূত, শাৰদ প্ৰতিমা,
প্ৰচাৰিছ ঘৰে ঘৰে, মিলন-মহিমা ৷

কবি-লেখনীত তই নুফুটিলি কিয় ?
        ৰূপ তোৰ নাই দেখি
        অনাদৃতা হ’লিনেকি,
হ’লি জীৱ-জগতৰ অতি ক্ষুদ্ৰ জীৱ ;
কিন্ত, প্ৰিয়ে তয়ে মোৰ অতি প্ৰাণপ্ৰিয় ৷

চিৰদিন তই মোৰ হিয়াৰ আপোন ’
        উদিছে মনত মোৰ
        শৈশৱৰ চিত্ৰবোৰ,
কোন দূৰ অতীতৰ মায়াৰ সপোন ;
জগাই তুলিলি প্ৰিয়া স্মৃতি বিতোপন !

কোমলতা পৱিত্ৰতা সৌন্দৰ্য্য-মাধুৰি
        প্ৰেম-প্ৰৱাহিনী হই,
        আছ চিৰকাল বই,
স্নিগ্ধ সলিল্ত যেন থাকিম নাদুৰি !
পূৰাবিনে বাঞ্ছা মোৰ কচোন সাদৰী !

আৰতিৰ শঙ্খধ্বনি হ’ল বিশ্ব জুৰি ;
        বিদায়ৰ শেষ বাণী
        উচ্চাৰিলে সন্ধ্যাৰাণী,
ধীৰে ধীৰে মিলি গ’ল গীতৰ মাধুৰী ;
বিমোৰত পৰি ৰ’ল মায়া স্বপ্নপুৰী !